CD & CONCERT REVIEWS
November 13, 2019, Dominy Clements, www.musicweb-international.com
'Mannaggia amore' (Passacaille, PAS 1061, 2019)
"This is La Cicala’s third album to appear on the Passacaille label, being preceded by Dolce Napoli (review) and Naples 1759 (review). Both of these were purely instrumental programmes, and for Managgia Amore they are joined by Canadian-born soprano Stefanie True, another product of the Early Music department of the Royal Conservatoire in The Hague with a fine ongoing international career both on stage and in recordings such as Purcell’s King Arthur on Alpha Classics (review).
Giuseppe Porsile is by no means a well-known figure today, but his contemporary prominence was reflected in a career that took him from his native Naples to Barcelona in 1707, and thence to Vienna and the court of Habsburg Emperor Charles VI where he remained in service for nearly three decades. This fine sounding music stands witness to his skill as a composer, and with the excellent musicianship of La Cicala this is an enticing prospect with premiere recordings as an added attraction.
Dr. Inês d’Avena’s research has made these performances possible, and her introduction in the booklet outlines a few adaptations and reconstructions made on the basis of these scores and manuscripts, none of which would be cause for complaint even with these decisions pointed out. Found in a variety of locations, the secular cantatas performed here are largely composed on texts that deal with themes of love, some with elaborate allegories and allusions to nature. The settings are appropriately expressive and dramatic, and with some virtuoso elaborations all taken with elegant ease by Stefanie True, whose clear tone, decorative use of vibrato and convincing Italian all add a special quality of refinement and depth. The recorded balance has the solo voice at more or less the same level as the instruments, making for a glorious ensemble effect. Only ‘Qual per ignoto calle’ is of doubtful origin, having previously been attributed to Vivaldi, the version with soprano recorded here however marked with Porsile’s name. The majority of these works “represent the mature phase of Porsile’s compositional style” and are beautiful examples of this genre.
The instrumental intermezzos add variety, but the [Sonata a] Flauto Soli is of interest in its own right. This has been inventively reconstructed from an incomplete source, and suitable music by Porsile was found to complete most of the second movement. The ‘solo’ aspect actually means flute with harpsichord accompaniment, but the whole makes for an entertaining piece with some opportunity for d’Avena to flex her considerable recorder chops in the outer movements.
As ever, those seeking to explore fine Baroque music beyond the most familiar names will find much to enjoy here. The rich acoustic of the Oude Kerk in Zwijndrecht adds its generous resonance to the sound but there is plenty of detail in the recording, and you’ll greatly appreciate La Cicala’s crisply translucent and authentic sound."
November 4, 2019, Uwe Krusch, www.pizzicato.lu
'Mannaggia amore' (Passacaille, PAS 1061, 2019)
"Wegen ihrer abendlichen Begleitmusik im Mittelmeerraum haben schon die Griechen die Zikaden als Boten der Musen agesehen, so dass die Namensgebung des Ensembles dadurch angeregt wurde. Dabei liegt ihr Schwergewicht speziell auf der Musik Neapels in Barockzeiten.
Ihre Entdeckungsreise hat sie nunmehr zu Giuseppe Porsile geführt, der nahezu die gleichen Lebensdaten wie Bach und Händel hat. Der Weg dieses Neapolitaners führte über Barcelona zur Zeit der habsburgischen Herrschaft bis nach Wien. Sein Stil vereint Merkmale der norditalienischen Schule und beeinflusste dadurch die Entwicklung des vorklassischen Stils in Wien. Gemäß der Vorlieben am Hof verwendete er polyphone Elemente und Imitationen. In Arien schuf er kantable Melodien unter weitgehendem Verzicht auf übertriebene Koloraturen.
Die eingespielten Kantaten und Kammermusik wurden teilweise für das Ensemble Cicala angepasst, etwa wenn die Traversflötenstimme von der Blockflöte gespielt wird. Nach ihren Ersteinpielungen https://www.pizzicato.lu/bella-napoli/ legen sie mit diesem auf einen Komponisten fokussierten Album eine weitere Seite der von ihnen bevorzugten Musik vor.
Der Kompositionsweise von Porsile entsprechend spielt La Cicala frisch und unprätentiös. Die Werke erklingen frei und entspannt, aber natürlich nicht unkonzentriert oder nachlässig.
Die aus Kanada stammende Sopranistin Stefanie True, die La Cicala fest angehört, übernimmt ebenfalls diesen geradlinigen Stil und gibt so den Kantaten ein ungekünsteltes und gleichwohl prägendes Gesicht."
October 25, 2019, Jean Lacroix, www.crescendo-magazine.be
'Mannaggia amore' (Passacaille, PAS 1061, 2019)
"Le nom de Giuseppe Porsile n’est pas parmi les plus familiers aux oreilles des mélomanes, même si l’on retrouve l’une ou l’autre de ses compositions dans des parutions autour de la musique napolitaine chez Ramée ou Cyprès, ou à la fin du siècle dernier, chez René Gailly. Ce fils de musicien, né à Naples et décédé à Vienne, a été au service du Roi d’Espagne Charles III à Barcelone. Lorsque ce dernier, grand mélomane, a été intronisé en qualité d’Empereur dans la capitale autrichienne sous le nom de Charles VI après avoir renoncé à la couronne d’Espagne, Giuseppe Porsile a continué de faire partie de sa maison, en qualité de professeur de chant de l’épouse du souverain. Johann Joseph Fux, puis Antonio Caldara y occupant de hautes fonctions musicales, il n’a été nommé compositeur de la Cour qu’à partir de 1720, et y a terminé sa carrière. Il est l’auteur d’un grand nombre de partitions pour la scène, de plus d’une dizaine d’oratorios, de pièces instrumentales et vocales, dont des messes et des cantates. Le très documenté livret en anglais, dû au Dr Lawrence Bennett, s’étend sur la carrière de Porsile ainsi que sur les publications de ses œuvres dont des sources remontent jusqu’au Conservatoire de Bruxelles.
L’introduction du livret, sous la plume d’Inês d’Avena, nous apprend que le poignant aria Alla sorte che m’era si dura, un largo de la dernière cantate du CD, a été le point de départ d’un travail approfondi par la signataire à partir de 2003, qui l’a conduite à l’élaboration du programme, intitulé « Mannaggia Amore ». On lira toutes ces considérations musicologiques avec grand intérêt, et l’on pourra suivre les textes chantés, traduits aussi en anglais. Enregistré en mai de cette année, ce disque est constitué de pièces vocales et instrumentales (dont une brève et délicate sonate pour flûte seule) qui donnent une image représentative de l’art du compositeur s’étalant sur plusieurs décennies et de son goût affiné pour les accents légers ou élégiaques, mais aussi pour les galanteries et les aspects « coquins » de l’amour. Il s’agit pour la plupart de premières discographiques.
L’ensemble La Cicala, qui porte le nom d’un insecte de la famille des cigales que les anciens Grecs considéraient comme des messagers des Muses, a été fondé en 2011 et se consacre essentiellement à la redécouverte du répertoire baroque napolitain. Dirigée par Inês d’Avena, qui officie à la flûte (originaire de Rio, elle a notamment fait partie de l’Amsterdam Baroque Orchestra de Ton Koopman), cette formation de cinq musiciens compte à son actif deux autres CD, chez le même éditeur, bien accueillis par la presse. Quant à la soprano Stefanie True, d’origine canadienne, elle est venue, après Toronto, poursuivre ses études en Hollande, à La Haye, auprès de Barbara Pearson ou Michael Chance. Elle s’est produite dans des partitions de Haendel, Vivaldi ou Bach et a travaillé notamment avec Vox Luminis. La musique de Porsile agit sur l’auditeur par une séduction délicate, d’autant plus que Stefanie True possède une voix raffinée, pour ne pas dire aérienne, avec des inflexions subtiles, qui se marient idéalement avec la prestation des instrumentistes qui font preuve de finesse. Porsile est un compositeur qui mérite plus qu’un détour, avis aux amateurs !
Son : 9 Livret : 9 Répertoire : 8 Interprétation : 10"
undated (October 2019), Alan Monnier, www.clicmusique.com
'Mannaggia amore' (Passacaille, PAS 1061, 2019)
"Spécialisé dans le répertoire napolitain, cet ensemble baroque mené par la flutiste à bec Inês d'Avena, s’adjoignant le concours de la soprano canadienne Stefanie True, propose pour son 3e CD une sélection d’œuvres de Porsile. Le compositeur, né à Naples, profita d’une longue et prolifique carrière qui le conduisit jusqu’à Barcelone et Vienne. Au programme, un ensemble de cantates et autres pièces de concert, dont des premières au disque. Dans le livret d’accompagnement en anglais, fort bien fait, la cheffe et musicologue présente l’important travail de reconstitution qu’a nécessité cet enregistrement. Ces notes sont complétées par une autre contribution musicologique ainsi que par les textes chantés et leur traduction en anglais. Mais c’est l’écoute, plus encore, qui nous comble ici. La voix épurée de la soprano, son chant subtil entre avec les instruments en un dialogue d’une extrême délicatesse dans la restitution de ces pièces, aux échos volontiers plaintifs, entre lesquels viennent s’intercaler de charmantes miniatures instrumentales. Le mouvement général est délicieusement animé et ce n’est certainement pas sans coquetterie que l’on envoie ici l’amour au diable. Voilà donc Porsile sorti d’un relatif oubli et servi avec tout l’art qu’il mérite. Quelle grâce irrésistible, en effet, dans l’écriture comme dans l’interprétation!"
October 2019, Aart van der Wal, www.opusklassiek.nl
'Mannaggia amore' (Passacaille, PAS 1061, 2019)
"Van de Napolitaanse componist Giuseppe Porsile (1680-1750), een tijdgenoot van Bach (hij stierf in hetzelfde jaar) en zoon van een musicus (Carlo Ponsile), is nauwelijks iets in de discografie te vinden. Niet zo vreemd, want van zijn muziek is vrij weinig overgeleverd. Ik heb er tenminste weinig van kunnen vinden. In the online-bibliotheek kwam ik niet verder dan een achttal werken. Wikipedia vermeldt een opera op een bekend thema (Il Ritorno di Ulisse alla patria), een oratorium (La Giuditta) en twee cantates die ook op dit nieuwe album zijn vertegenwoordigd.
Of Porsile Napels beu was, er voor hem daar onvoldoende toekomst in zat of dat hij gewoon zijn artistieke vleugels verder wilde uitslaan vertelt de geschiedenis niet, maar zeker is wel dat hij samen met nog een groot aantal musici en componisten eind 1707 naar Barcelona verhuisde. Aartshertog, later koning Karel III van Spanje had ze dringend nodig en hij beloofde hen aan zijn hof alle denkbare voorspoed. Wat Porsile in Barcelona als 'Maestro de Capilla' (hij werd op 1 januari 1708 in die functie benoemd) precies heeft gecomponeerd weten we niet precies. Als het opera's, serenades en kerkmuziek zijn geweest is het merendeel daarvan verloren gegaan (of ligt het ergens op stoffige zolder of in archiefkasten waar geen mens meer in heeft gekeken).
Karel III had zichzelf tot Spaanse koning gekroond, maar na de dood in 1711 van zijn oudere broer, keizer Josef I, moest hij zijn claim op de troon laten vallen en keerde hij noodgedwongen terug naar Wenen om daar als Habsburgse keizer Karel VI (hij regeerde van 1712 tot 1740) zijn zetel in te nemen. Zoals zoveel van zijn collega's trok Porsile met hem mee. Hij zou maar liefst bijna dertig jaar lang aan het Weense hof verbonden blijven. Nadat keizerin Maria Teresia het bewind van Karl VI had overgenomen (zij regeerde van 1740 tot 1780), besloot Porsile kort daarna het hof definitief te verlaten. Hoe hij zich vervolgens in zijn levensonderhoud heeft voorzien weten we niet. Mogelijk kreeg hij een niet onaanzienlijke som geld mee. Eerst op 1 april 1750 werd hem een staatspensioen gegund, maar lang heeft hij er niet van kunnen genieten, want nog geen twee maanden later overleed hij.
Het openingswerk op dit album, de cantate ‘Le sofferte amare pene', horen we wat de begeleiding betreft niet in de originele versie maar in een alternatieve versie voor blokfluit en viool. De blokfluitiste, musicologe en artistiek leidster van het ensemble wijst er in haar toelichting op dat van de overgeleverde drie verschillende geïnstrumenteerde versies er geen een is die de blokfluit (wel traverso) voorschrijft. Het lijkt me wat dit betreft geen al te groot ‘offer' aan de authenticiteit van het stuk en zeker niet met oog en oor op zowel het voortreffelijke ensemblespel als de met groot engagement vertolkte sopraanpartij.
Een deel van de op dit (Nederlandse!) album verzamelde werken is gestoeld op (re)constructiewerk. Dat legt d'Avena in het boekje gedetailleerd uit. Het is min of meer haar verslag van een vanuit musicologisch perspectief avontuurlijke veldtocht die allerlei nieuwe feiten en feitjes heeft opgeleverd. Neem bijvoorbeeld alleen al de cantate 'Qual per ignoto calle', eeuwenlang toegeschreven aan Antonio Vivaldi (en aldus gerubriceerd als RV 677). Het originele manuscript is verloren gegaan, maar er zijn gelukkig wel twee afschriften overgeleverd van een versie voor alt. Er is echter ook een versie voor sopraan opgedoken in het handschrift van Porsile. Dat de altversie deels van Vivaldi's hand is en dus door hem wel gecomponeerd zal zijn is echter veel te kort door de bocht. Hij kan het immers (deels) van Porsile hebben overgeschreven (in die tijd zeker niet ongebruikelijk) en gelijk voor altstem hebben omgezet. Zoals natuurlijk ook het omgekeerde mogelijk is. Als het eerste het geval is, is sprake van een wereldpremière. Dat wel. Daar neig ik ook toe: vanuit stilistisch oogpunt hoor ik in deze cantate meer raakvlakken met Porsile dan met Vivaldi.
De muziek van Porsile is schitterend, al vertoont zij - hoe kan het trouwens anders! - de typische kenmerken en sjablones van de Italiaanse barokstijl. Er is dus sprake van een zekere mate van uitwisselbaarheid (dat wil zeggen dat het afkomstig had kunnen zijn van een andere wel of niet Italiaanse tijdgenoot van Giuseppe Porsile: zie Vivaldi's RV 677). Muziek ook die getuigt van groot vakmanschap. Geen wonder, want anders had Porsile het in Barcelona en Wenen nooit zo ver geschopt. Dit album, Mannaggia Amore, Vloek van de Liefde, is dus zeker een aanrader en niet in de laatste plaats door de expressieve frisheid van de vertolkingen, met in het middelpunt daarvan de Canadese sopraan Stefanie True (zij maakt ook deel uit van het vermaarde Vox Luminis), die goed gedoseerde naïviteit verbindt met een uitgelezen vocale stijl waarin virtuositeit en lyriek elkaar contrastrijk afwisselen. Inês d'Avena is niet alleen de artistiek leidster van het Italiaanse barokensemble (blokfluit, viool, luit, cello en klavecimbel) maar, zo bewijst ze in de sonate, tevens een begaafd blokfluitiste. Terwijl uit de gedegen toelichting blijkt dat ze ook in musicologisch opzicht van wanten weet. En voor wie het nog niet wist: d'Avena is onder meer verbonden aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en aan het Amsterdam Baroque Orchestra. Ze behaalde aan de Leidse universiteit de doctorsgraad in de muziek.
Jaap van Stenis heeft dit programma tot in de allerkleinste puntjes vlekkeloos in de Oude Kerk in Zwijndrecht vastgelegd. Maar goed dat het verkeer daar geen spelbreker kon zijn..."
undated (September 2019), Jan van Kruijff, www.musicalifeiten.nl
'Mannaggia amore' (Passacaille, PAS 1061, 2019)
"Maak kennis met de nagenoeg onbekende Napolitaanse componist Giuseppe Porsile (1680 - 1750) waarvan bekend is dat hij begon als vicemaestro di cappella van de Spaanse kapel in Napels, in 1695 door de seniel geworden koning Karel II van Spanje, Sicilië en Napels werd uitgenodigd om zo’n zelfde ensemble in Barcelona op te richten. Later diende hij Karel de Tweedes opvolger Karel III en volgde die in 1711 naar Wenen toen hij daar tot keizer werd gekroond. Daar componeerde hij een stel opera’s en oratoria maar zijn Cantates stammen uit alle perioden die hij actief was.
Op deze uitgave die de titel Mannaggia amore meekreeg horen we vijf van deze kenmerkende Cantates voor sopraan met drie instrumentale tussenspelen.
Behalve uit de leidster Inês d’Avena (blokfl) bestaat het ensemble La Cicala baroque uit Stefanie True (s), Sara Decorso (v), Shizuko Noiri (aartsluit), Rebecca Rosen(vc) en Claudio Ribeiro (kl). Het zorgt voor heel levendige en energieke uitvoeringen en laat na opnamen met werken van Francesco Mancini, Nicola Fiorenza en Leonardo Leo (Passacaille 1007) en van Pietro Pulli, Mancini en Durante (Passacaille 1013) duidelijk oren hoe ervaren het is in dit type repertoire. Een mooi pluim is verdiend. Er is zowel gezorgd voor een foto van de uitvoerenden als voor de volledige gezongen teksten."
undated (September 2019), Elsa Siffert, Qobuz.com
'Mannaggia amore' (Passacaille, PAS 1061, 2019)
"Actif à Naples au début du XVIIIe siècle, Giuseppe Porsile a laissé des cantates dont certaines (Violetta gentil et E già tre volte) présentent la particularité de compter une partie obligée pour flûte solo. L’instrument, bientôt supplanté par le traverso, est encore la flûte à bec. Il n’en fallait pas moins pour piquer la curiosité d’Inês d’Avena, musicienne-chercheuse qui exhume patiemment les pièces composées pour son instrument dans l’Italie baroque des années 1720-30. Des partitions ont en effet disparu des radars, emportées dans des mallettes diplomatiques à la faveur des nombreux échanges entre les cours italiennes et germaniques. On est heureux qu’elles parviennent enfin jusqu’à nos oreilles, qui plus est dans de telles restitutions, pleines de vie, de couleurs et de sentiments. Inês d’Avena n’hésite pas non plus à questionner la paternité des œuvres : la cantate Qual per ignoto calle, attribuée à Vivaldi, pourrait bien être de la plume de Porsile.
À la tête de son ensemble La Cicala et avec la soprano canadienne Stefanie True, Inês d’Avena interprète des pages expressives et piquantes, caractéristique du baroque tardif à Naples. Récits volontiers champêtres d’amours parfois malheureuses, ces cantates aux allures de chansons populaires alternent airs et récitatifs. La flûte y dialogue avec la voix dans une riche émulation. Inês d’Avena est de ces interprètes qui redorent avec passion le blason de la flûte à bec [...] et ses acolytes, de l'archiluth au clavecin, complètent ce tableau musical des plus réjouissant."
undated (August 2019), Johan van Veen, www.musica-dei-donum.org
concert review Utrecht Early Music Festival 2019 - Aug 30, 2019, Utrecht, TivoliVredenburg (Hertz)
"Inês d'Avena has comprehensively researched Neapolitan recorder repertoire, and found some pieces hitherto overlooked, and was able to attribute another piece to Francesco Mancini, who was the central figure in the concert with her ensemble La Cicala [18]. Unlike the concertos by Alessandro Scarlatti, Mancini's concertos (called sonatas) are much more real solo concertos, in which the recorder plays the leading role. In the ensemble the two violins are joined by a viola. The concert ended with a concerto for the same scoring by Domenico Sarri. In between we heard some sonatas for recorder and basso continuo by Mancini, but also by Leonardo Leo and the little-known Pietro Pullj. The importance of the research like that of Inês d'Avena can hardly be overrated. It greatly contributes to the size and the variety of the repertoire for recorder and also gives us a broader picture of music life in a region, in this case Naples. The performances were excellent. Inês d'Avena is not only a fine scholar, but also a first-class player, as she already proved with two discs with her ensemble that were released in recent years. She produces a sweet sound, but in the interpretation she creates much tension through articulation, variation in tempo and dynamic accents. Even though the recorder had more of a solo role, this concert was very much a collective effort of a congenial group."
August 31, 2019, Christopher Price Pontifex, facebook
concert review Utrecht Early Music Festival - Aug 30, 2019, Utrecht, TivoliVredenburg (Hertz)
"Day 8 of the Festival Oude Muziek 2019 | Utrecht Early Music Festival. My first concert of the day, at 11 am in the Hertz hall, was with La Cicala, the chamber ensemble of recorder player, Inês d'Avena.
The programme was recorder sonatas (concertos) by Francesco Mancini and Domenico Sarri, and sonatas with basso continuo by Leonardo Leo and Pietro Pullj. While the Sarri concerto was the most familiar piece for me, the most interesting music was the three concertos by Mancini. They were very different in structure and character from the Alessandro Scarlatti recorder concertos we heard [...] at the start of the Festival.
I must say it was a most enjoyable spectacle, partly owing to the richness of the music, partly owing to the skill of the performances and also because of the obvious cameraderie of the musicians, who appeared to be genuinely enjoying making music together.
The small string ensemble was excellent, especially the two violinists, Sara DeCorso and Antina Hugosson, the cellist, Rebecca Rosen, and the lutenist, Shizuko Noiri. D'Avena, as the star of the programme, was also superb, playing the sometimes difficult music with aplomb and bringing out the particular character of each work and its individual moments with engaging immediacy."
August 31, 2019, Johan van Veen, https://hortusmusicus.wordpress.com
concert review Utrecht Early Music Festival - Aug 30, 2019, Utrecht, TivoliVredenburg (Hertz)
"De vrijdag begon, zoals gebruikelijk, met kamermuziek in Hertz. Dit keer stond niet de viool, maar de blokfluit centraal. Daarmee keerden we terug naar het eerste ochtendconcert in Hertz, toen Erik Bosgraaf blokfluitconcerten van Alessandro Scarlatti speelde. Dit keer stond Francesco Mancini centraal, die met twee concerten vertegenwoordigd was. Die worden overigens als sonata aangeduid, maar de begrippen concerto en sonata zijn hier uitwisselbaar. Waar bij Scarlatti de blokfluit is ingebed in het ensemble, krijgt ze bij Mancini meer een echte solorol. Ook de bezetting is iets anders: bij Scarlatti spelen in het ensemble alleen twee violen, bij Mancini komt daar nog een altviool bij. Het concert besloot met een sonate in dezelfde bezetting van Domenico Sarri. Daartussen klonken enkele sonates voor blokfluit en basso continuo van Mancini, Leonardo Leo en Pietro Pullj. Terwijl de concerten en sonates van Mancini niet geheel onbekend zijn, danken we de andere stukken vooral aan de onderzoekende geest van Inês d’Avena, die hier met haar ensemble La Cicala (foto) de resultaten van dat onderzoek presenteerde. Ondanks het feit dat in de concerten de blokfluit een echte solist is, waren dit toch uitvoeringen waarin het ensemble als een hechte eenheid optrad. Inês d’Avena produceert een fraaie, vloeiende toon, maar in de interpretatie brengt ze veel spanning door articulatie, variatie in tempo en dynamische accenten. Dat levert ook een heel mooie cadans op, die je gewoon kunt voelen als je luistert. Dit is een echt topensemble, waarnaar je altijd weer met genoegen luistert, of het nu live is of op CD."
undated (December 2018), Johan van Veen, www.musica-dei-donum.org
concert review 'Handel Day' - Dec 15, 2018, Utrecht, TivoliVredenburg (Hertz)
"[...] The first concert I attended was a recital by La Cicala, the ensemble of the recorder player Inês d'Avena, who this time was accompanied only by the harpsichordist Claudio Ribeiro. She recorded two discs with music from Naples, which I gave an enthusiastic welcome on this site. I therefore looked forward to this concert, and I was not disappointed.
Handel and the recorder is a problematic issue. Thanks to unscrupulous publishers, such as John Walsh, there has been quite some confusion as to which sonatas are really intended for the recorder. As this was the most popular instrument among amateurs of the time, and publishers were keen to exploit Handel's popularity, a number of sonatas intended for instruments such as the oboe or the violin were published as recorder sonatas. Scholars have sorted out which sonatas have to be considered 'authentic' recorder sonatas, and two of them were included in the programme: the Sonata in a minor (HWV 362) and the Sonata in d minor (HWV 367a). They were given very fine performances: the slow movements were played with great subtlety, the fast movements received a lively interpretation. The contrasts came off well, but Inês d'Avena did not go into overdrive in the fast movements, unlike some of her colleagues. She was generous in her ornamentation, but again did not go over the top. One of the features of her activities as a scholar and performer is that she always searches for unknown repertoire. The two discs I already referred to include mostly little-known or previously completely unknown stuff, and this concert also featured two recently discovered items. One of these was an anonymous sonata from a Venetian manuscript which Inês d'Avena thinks could be from Handel's own pen. The second item was a transcription for recorder of a violin sonata by Corelli, which is included in the appendix of the catalogue of his works. That in itself indicates that it is a rather curious piece. Both sonatas are interesting additions to the recorder repertoire. The concert ended with a beautiful sonata by Francesco Mancini, which included some interesting surprises and was given an imaginative performance. In between Claudio Ribeiro played a sonata by Domenico Scarlatti, reminding us of the famous competition between him and Handel on harpsichord and organ. This concert by La Cicala was the best possible start of this Handel day. In fact, it was also the highlight of the day [...]"
18 December 2018, Johan van Veen, https://hortusmusicus.wordpress.com
concert review 'Handel Day' - Dec 15, 2018, Utrecht, TivoliVredenburg (Hertz)
"[...] Het eerste concert dat ik bijwoonde, was van geheel andere aard: één blokfluit en één klavecimbel speelden in sonates van Händel en tijdgenoten. Inês d’Avena heeft met haar ensemble La Cicala enkele prachtige CDs gemaakt met muziek die in Napels werd gecomponeerd. Dus ik had hoge verwachtingen van dit concert, en ik werd niet teleurgesteld. Händel en de blokfluit is wel een gecompliceerde geschiedenis, want weinig scrupuleuze uitgevers, zoals John Walsh, maakten van Händels populariteit misbruik door sonates uit te geven voor de toen vooral door amateurs veel bespeelde blokfluit, ook al waren die stukken voor andere instrumenten bestemd. Het heeft de muziekwetenschap de nodige hoofdbrekens gekost om vast te stellen wat echt voor blokfluit bedoeld is. Op dit concert klonken twee sonates die elke blokfluitliefhebber kent. Inês d’Avena, dit keer slechts begeleid door Claudio Ribeiro, speelde ze heel mooi. De langzame delen werden subtiel voorgedragen, de snelle heel levendig. De contrasten tussen beide kwamen goed uit de verf, maar Inês hoedde zich voor de overdrijving, waaraan sommige van haar collega’s zich nog wel eens schuldig maken (nee, ik noem geen namen). Datzelfde geldt voor de versieringen: daarmee was ze zeker niet zuinig, maar ook hier bleef alles binnen de perken. Eén van de aardige dingen van deze blokfluitiste is dat ze voortdurend op zoek is naar onbekende stukken. Die staan op de CDs waarnaar ik zoëven verwees, maar ook tijdens het concert klonken onbekende werken. Eén daarvan was een sonate van Corelli (opgenomen in de appendix van zijn oeuvre en daarmee dus per definitie een wat obscuur stuk) in een transpositie voor blokfluit. Er was nog een trouvaille: een anoniem overgeleverde sonate die zich in een Venetiaans archief bevindt en die qua stijl aan Händel doet denken. En dan was er tot slot nog een mooie en verrassende sonate van Francesco Mancini. Tussendoor herinnerde Claudio Ribeiro door middel van een sonate van Domenico Scarlatti nog even aan de beroemde competitie tussen hem en Händel in Rome. Het was een uurtje kamermuziek op het hoogst denkbare niveau en voor mij het hoogtepunt van de Händeldag."
undated, Jean-Michel Babin-Goasdoué, www.clicmusique.com
'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"[...] Ces œuvres délicieuses trouvent des interprètes inspirés au plus haut niveau dans les jeunes membres de l’ensemble La Cicala."
7 June 2016, Gabriele Formenti, www.cdclassico.com
'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"Il flauto dolce ha vissuto in questi ultimi anni un vero e proprio rinascimento, grazie a sempre più bravi e preparati interpreti e alle ricerche musicologiche che hanno permesso di riscoprire un repertorio che si credeva perduto.
Questa novità proposta da Passacaille è da questo punto di vista emblematica di quanto sopra detto: la giovane flautista brasiliana classe 1983 Inês D’Avena, specializzata nel repertorio napoletano per flauto dolce, ha riportato alla luce un manoscritto del 1759 totalmente dedicato al suo strumento.
Questa scoperta richiama alla mente quella fatta anni fa riguardo a un prezioso manoscritto napoletano del 1725 che aveva riportato alla luce i nomi completamente dimenticati di Mancini, Barbella, Sarri nonchè di alcuni concerto dello stesso Alessandro Scarlatti. Quella scoperta diede vita a una serie di registrazioni che dura ancora oggi.
Ecco, il manoscritto in questione, pur non presentandosi quantitativamente e forse neppure qualitativamente paragonabile a quello del 1725, è però altrettanto interessante e importante.
Prima di tutto per la data. Come ricoda bene la D’Avena, Telemann darà alle stampa la sua ultima raccolta per il flauto dolce nel 1740 e a partire dagli anni cinquanta del settecento, lo strumento vedrà sempre meno autori disposti a prestargli le dovute attenzioni.
Ecco dunque che la data del 1759 (Mozart aveva 3 anni) desta interesse, mostrando come Napoli fosse ancora una delle capitali musicali più prolifiche per il flauto dolce.
Molto bella dunque questa registrazione che ci fa conoscere più da vicino non solo una musica dimenticata (nel cd troviamo soprattutto le sonate di tale Pietro Pullj più una interessante composizione per solo cembalo attribuita da Francesco Durante dal titolo “le quattro stagioni del Anno, Sonata per Cembalo”), ma anche una giovane e preparata interprete che affianca all’attività concertistica e discografica anche quella scientifica di ricerca sulle fonti.
Un bellissimo disco."
25 May 2016, Pablo Rodríguez Canfranc, www.musicaantigua.com
'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"Lo apasionante de trabajar con música antigua es que a menudo hay que aplicar buenas dosis de investigación para preparar un determinado repertorio o grabación.
Y este esfuerzo suele traer consigo la recuperación de obras desconocidas y a veces perdidas que enriquecen más si cabe el ya valiosísimo patrimonio de la historia de la música europea. Un disco como Naples 1759 del conjunto La Cicala es buen ejemplo de esto. [...] El disco nos devuelve unos sones de extraordinaria ligereza y rica armonía que tejen un entramado musical envolvente y embriagador, y por qué no decirlo, alegre y positivo. Como decía al principio de este texto, resulta muy sugerente conocer todo el proceso que subyace en la grabación de un disco de música antigua, especialmente en lo relativo al estudio y a la investigación que exige el poder reproducir las piezas tal y como sonaban cuando fueron compuestas, y entenderlas en su contexto, aparte de disfrutarlas por su valor estético. [...]"
May 2016, Aart van der Wal, www.opusklassiek.nl
'Dolce Napoli' (Passacaille, PAS 1007, 2014) & 'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"[...] Het op authentieke instrumenten (of replica daarvan, met de stemming aangepast aan wat in die tijd gebruikelijk was: A = 405, 415 of 425 Hz) spelende, in Den Haag gevestigde La Cicala (krekel op zijn Italiaans) is van bescheiden omvang: naast de blokfluitiste D'Avena bestaat de bezetting hoogstens uit slechts vier violen waarvan een altviool, naast cello, contrabas en klavecimbel. Dat levert niettemin een volle klank op, die bovendien van grote schoonheid en optimaal doorzichtig is. De zeven topmusici (want daar is geen enkele twijfel over) laten maar liefst 60 tracks lang horen hoezeer zij met deze wonderschone materie vergroeid zijn geraakt en zonder ook maar een spoortje routine de luisterrijke kaders hebben geschapen voor deze afwisselend flitsende en bespiegelende miniaturen (de meeste deeltjes nemen niet meer dan een paar minuten in beslag). Aldus is dit meer dan een prettige kennismaking met een muzikaal buitengewoon innemend, fijnzinnig en spiritueel ensemble dat ons een opgewekt luisterfeest bezorgt en de platgetreden (barok)paden wist te vermijden. Dit zijn gelukkig geen tjirpende krekels! Veel van de opgenomen stukken hoorde ik voor het eerst (maar zeker niet voor het laatst). Jaap van Stenis maakte er een formidabele opname van."
April 2016, Luca Rossetto Casel, Musica
'Dolce Napoli' (Passacaille, PAS 1007, 2014) & 'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"Se mai occorresse un'ulteriore riprova della vastità e della ricchezza del patrimonio musicale sommerso del Settecento italiano, i due dischi in oggetto potrebbero candidarsi a buon diritto come testimoni ideali; a maggior ragione, poi, in considerazione dei limiti del repertorio proposto, tutto attinto dalla produzione per flauto diritto - con un'unica eccezione, su cui mi soffermerò più avanti - di scuola napoletana realizzata tra gli anni '20 e il 1759, per l'appunto, del secondo titolo.
Scuola, e non autori: l'approccio scelto dal complesso La Cicala insieme a Inês d'Avena, solista e direttrice, risulta infatti mirato più a rilevare le tendenze, gli stilemi comuni al codice linguistico ed espressivo proprio di questi compositori che a portare in evidenza i tratti peculiari delle singole personalità, dei singoli pezzi.
Non che le letture manchino di scavo; al contrario. Quella condotta dagli interpreti è però una ricerca tutta tesa alla costruzione di un equilibrio perfetto, frutto d'un lavoro di cesello raffinato, capillare - condotto su tutti ii livelli, dalla definizione delle strutture formali e del periodare del discorso musicale al bilanciamento, di grande trasparenza, delle voci; fino alla distribuzione degli accenti, dei colori lungo le frasi. Ognuno dei gesti sonori che compongono queste ultime è ben caratterizzato, modellato con chiarezza, ma a tocchi lievi, senza pregiudicare la fluidità dell'insieme: complice l'agile rapidità delle agogiche, le frasi, i movimenti, le intere composizioni scorrono in una successione di rapinosa scioltezza. Tanto più spicca, dunque, l'unico elemento eccentrico di queste incisioni: la Sonata per cembalo << Le Quattro Stagioni Del Anno>> di Francesco Durante. Il gusto bozzettistico, capriccioso che la informa è reso da Claudio Barduco Ribeiro in una lettura dalle linee più angolose e spezzate, e piì liberamente mosse.
I libbretti, purtroppo privi di versione italiana, si segnalano per la richezza di contenuti: oltre alle note di copertina vere e proprie, dettagliate e puntuali, per ognuna delle composizioni riportano i dati essenciali dei manoscritti adottati come fonti, l'organico e il diapason impiegati nella registrazione."
4 January 2016, Johan van Veen, www.musica-dei-donum.org
'Dolce Napoli' (Passacaille, PAS 1007, 2014) & 'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"Recordings of baroque music for recorder often include arrangements of pieces which were originally conceived for other instruments, such as the transverse flute or the violin. There is no fundamental objection to this practice: composers often suggested alternative scorings for their compositions. One of the reasons is the lack of original repertoire. However, that seems not the most convincing argument. There is probably more to choose from than many performers think. The repertoire written in Naples is a good example. Inês d'Avena specializes in Neapolitan recorder music and in July 2015 was awarded her PhD in Music by Leiden University for her research on the recorder in Naples during the baroque period. Up until now she has been able to find over 90 concertos, sonatas and sinfonias which were composed in Naples between c1695 and c1760. [...] Inês d'Avena is a happy combination of a musicologist and a performer. These two discs are the musical illustrations of what she has discovered as part of her research in preparation of her PhD thesis. The liner-notes are very informative and well written, and reflect Ms d'Avena's academic credentials. But there is nothing academic about her playing: she delivers vivid and engaging performances. I greatly like her relaxed manner of playing; even when she plays forte there is no hint of stress. She belies Alessandro Scarlatti's view that wind instruments are unbearably out of tune. In the interpretation the differences between the various pieces come clearly off and the theatrical traits in some of the sonatas are well realized. I should not forget to mention the contributions of the other members of the ensemble. The strings do a good job in the concertos included on the first disc and Rebecca Rosen and Claudio Barduco Ribeiro deserve credit for their excellent harmonic and rhythmic support. On the second disc the latter plays a nice piece by Durante who is best-known for his Concerti a quartetto but whose large oeuvre is otherwise hardly explored as yet. [...] There is every reason to enthusiastically welcome these discs. For historical and musical reasons they are important additions to the catalogue and the playing is of the highest order. I am looking forward to further recordings by this fine ensemble."
December 2015, Revista Concerto
'Dolce Napoli' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"No século XVII, Nápoles, mais do que um dos principais centros italianos, era a maior cidade europeia. Esse status significava, entre outras coisas, a existência de uma cena musical importante. A musicista carioca Inês d'Avena, radicada na Holanda desde 2001, tem se dedicado a esse repertório, em especial a obras escritas para a flauta doce. Sua pesquisa já foi responsável pelo resgate de mais de noventa peças, incluindo concertos e sonatas. É um trabalho de fôlego, com o qual agora é possível ter contato por meio deste disco. Para ele, Inês d'Avena e o Ensemble La Cicala - do qual ela foi criadora e é diretora artística - selecionaram oito obras. Escolher a partir de um universo tão rico é difícil, como a própria artista relata no encarte do CD. Mas sua seleção é de uma verdadeira especialista, atenta a obras de valor individual indiscutível, mas que, no conjunto, também ofereçam uma variedade de inspirações. Basta ouvir a Sonata VII de Francesco Mancini ou a Sinfonia a flauto solo e basso, do pouco conhecido Filippo Rosa, apenas duas das mais fascinantes descobertas deste mergulho pela música - e pela época - barroca."
12 November 2015, Guy Engels, Pizzicato
'Dolce Napoli' (Passacaille, PAS 1007, 2014) & 'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
**** [ 4 notes] "Die Flötistin Inês d’Avena hat für ihre Doktorarbeit an der Universität Leiden über die neapolitanische Barockmusik geforscht und vor Ort manchen bis dato unentdeckten Schatz ausgegraben. Die Früchte ihrer musikalischen Recherchen hat sie auf zwei CD-Produktionen mit ihrem eigenen Ensemble ‘La Cicala’ festgehalten. Mit ihren ‘Zikaden’ (La Cicala) – gemeint ist hier wohl die Spezies der Singzikade – präsentiert Inês d’Avena wahre Kleinode, die einen Einblick in die kulturelle Glanzzeit des Königreiches Neapel gewähren. Die Musik wird kunstvoll, unaffektiert und erfrischend lebhaft interpretiert. Wir erleben ein junges, munteres Ensemble – 2011 gegründet -, das vor allem der Blockflöte, die ihr in der Barockmusik zustehende führende Stellung vor der Traversflöte zurückgeben will. Newly discovered scores from Naples in refreshing performances."
28 October 2015, Frits van der Waa, de Volkskrant
'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
**** [ 4 stars] "Blokfluitiste vertolkt muziek met sier en zwier. Blokfluitiste Inês d'Avena is zo'n muzikant die veel in bibliotheken te vinden is. De cd Naples 1759 is daar de vrucht van: vijf sonates uit een door d'Avena zelf opgedolven manuscript, aangevuld met nog een paar werken uit dezelfde tijd. Drie van de sonates zijn van de hand van Pietro Pullj, een volkomen onbekende, maar bepaald niet onverdienstelijke componist. Interessant is ook een alternatieve versie van een sonate van Francesco Mancini. D'Avena en haar beide continuopartners vertolken deze muziek met sier en zwier."
October 2015, Dominy Clements, www.musicweb-international.com
'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"It turns out that while I was writing my review of La Cicala’s last CD from Passacaille, Dolce Napoli in May 2015 they were already hard at work cooking up this new collection. Inês d’Avena’s booklet notes tell us that these works were a discovery she made at the Biblioteca di San Pietro a Majella, “the Parthenopean treasure trove that still holds much of the compositional legacy of the four ancient conservatoires of Naples”. The five recorder sonatas here complete a set from those 1759 manuscripts that was started on the last release with the Sonata in G major by Pietro Pullj. The other anonymous works derive from a collection in New York, and Durante’s Le Quattro Stagioni Del Anno can be found in Lisbon. References and documentation are all given in the booklet. 1759 refers to the date the works were copied, not their dates of composition. The recorder was in decline at this time after the peak of its popularity in the 1720s and 1730s and d’Avena reckons they were probably written around twenty years earlier. That they were copied at all and can be defined as works for ‘flauto’ rather than ‘flauto a traversino’, at least shows there was still some interest from someone at the time.
Reduced to three players, ensemble La Cicala is very much in chamber music mode in this recording, but with their superbly recreated instruments and in the case of the cello an actual antique, the sound is nicely full and is certainly vibrant and atmospheric throughout. Pietro Pullj as the central figure deserves a little filling out, and it seems most of his significant output as a composer was in the operatic sphere. His credentials include a mention as “the best archlute player of this city”, but other than a few other sketchy details there isn’t a great deal to be found on Pullj. As things stand at the moment if you pop his name into a search engine online you are more likely to be referred to La Cicala than anywhere else.
Pullj’s sonatas are not untypical for the period, but are filled with deliciously playful features such as the bird-like trills in the first movement of the Sonata in F major, and in the lyrical expressiveness and searching harmonic language of his slow movements. Harpsichordist Claudio Ribeiro leans into these chords with gusto at times, creating a carpeted texture of sound over which the recorder floats with ethereal charm. Theatricality is by no means absent in these pieces, and there are plenty of moments that might as easily have descended from something operatic whether tragic or ‘buffo’. The mood of the last sonata in this collection in G minor is particularly expressive in this regard, only the final All[egro] delivering that rousing finale, a happy ending tempered only by that persisting minor key.
It is a shame the composer’s name has been lost for the two anonymous sonatas in this collection, as these are also very fine works. In particular the lovely Largo of the Sonata in D minor stands out, but the highly virtuoso nature of the Sonata in F major is also a stern test for any player. Francesco Mancini’s Sonata in C minor offers contrast with its use of damped strings in the harpsichord, allowing the cello more prominence and creating a lively bounce in the final All[egro]. The appeal of anything called ‘The Four Seasons’ will always make us take note, and Francesco Durante’s La Quattro Stagioni Del Anno for solo harpsichord is rich in pictorial quirkiness, from the energy-sapping heat of summer to the violence of winter storms.
These premiere recordings bring to light a rich resource of previously unheard musical material from a period in which dominant names such as Bach and Scarlatti contrast sharply with an undercurrent of music and musicians who until now have occupied only library shelf space for hundreds of years, awaiting someone like Inês d’Avena to come along and breathe life into them. This is a real musical treat as is La Cicala’s previous recording, proving that a little exploration beyond well-trodden musical paths can reveal that of which we have been sadly ignorant. I very much look forward to seeing what they come up with next."
October 2015, Jan de Kruiff, www.musicalifeiten.nl
'Naples 1759' (Passacaille, PAS 1013, 2015)
"Na een bloeiperiode rond 1720 raakte de blokfluit in Napels langzamerhand in onbruik, maar in de nadagen van zijn glorie ontstonden best nog werken die moeite waard zijn. Veel van deze muziek is driedelige standaardwaar, maar soms zijn er ineens deeltjes die aan Vivaldi of Händel doen denken. Op deze cd zijn enige daarvan – op één na alle uit 1759 – bijeengebracht. Toegevoegd zijn twee andere sonates uit een New Yorks archief en het klavecimbelstuk Quattro stagioni van Francesco Durante, teruggevonden in Lissabon. Om te beginnen valt bij deze opname te prijzen dat vooraf zoveel speurwerk is verricht om onbekend materiaal aan het licht te brengen. Waar andere componisten een groter instrumentarium en meer tijd nodig hadden om die uit te beelden, doet Durante dat in totaal ruim negen minuten heel effectief als in expressie mooi klinkende klavecimbelsolo. Opvallend is dat de meeste tijd is besteed aan de zomer. De compositie zal voor de meesten nieuw zijn. [...] De vertolkingen zijn in handen van drie leden van het ensemble La cicala dat eerder verraste met de cd Dolce Napoli (Passacaille 1007) en dat hier uit dezelfde bron put. Met vaardige vingers en een dartelende toon wekt Inês d’Avena op door Saito vervaardigde kopieën van altfluiten van Denner al deze muziek tot leven, daarbij gesteund door celliste Rebecca Rosen en klavecinist Claudio Barduco Ribeiro. De documentatie is het begeleidende boekje is keurig en orde en heel volledig. Het is aardig te lezen hoe veel leden van dit internationale gezelschap La Cicala (de cicade, die immers ook met zijn hoge zoemtoon fluit) rond d’Avena hun finishing touch kregen op het Haagse K.C. [...]"
September 2015, Karen Cook, Early Music America magazine
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"[...] What sets this album apart from other similar collections are the instruments used. Inês d'Avena plays copies of historical instruments made by Joannes Panormo, [N.] Castel, and Jacob Denner. She discusses these at length in the liner notes, describing how each instrument's tone, character, and responsivity dictated not only her repertoire and approach, but also the performance pitch (anywhere from A=405 to A=425). [...] The liner notes offer a thorough background on these composers, many of whom are not well known, and a nice overview of salient compositional features and the instrument used on each piece, giving listeners a unique and interesting way to focus their attention. The album is a fine addition to anyone's collection for its offering of previously unrecorded, or infrequently recorded, repertoire, and for its use of historical instruments. But it is also recommended for its musicality. d'Avena is at her most melodically expressive in the Mancini, and the composer's fugal lines are quite fun. [...] "
7 June 2015, Mattie Poels, www.musicframes.nl
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"[...] De muziek klinkt helder en verzorgd en Inês d’Avena heeft een soepele, warme en ronde toon, bijzonder fraai in langzame passages. Opmerkelijk is het zgn. ‘weggooien‘ of het ‘afbuigen‘ van de toon zoals in het laatste deel ‘Allegro‘, geschreven door Francesco Mancini. En indrukwekkend is het vierde deel van Filippo Rosa‘s ‘Sinfonia a Flauto Solo Basso’ waarin d’Avena markant virtuoos hoorbaar is. De begeleiding is wisselend: in sommige stukken wordt ze bijgestaan door alleen ‘Basso Continuo‘: clavecimbel en cello. In andere stukken is de B.C. (Basso Continuo) aangevuld met strijkers waardoor de muziek iets royaler klinkt. ‘Dolce Napoli‘ is een album van formaat met een begeleidend boekje vol informatie over de componisten en de musici. Een prachtig document voor wie houdt van deze tijdloze muziek!"
25 May 2015, Christopher Brodersen, Fanfare
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"The title of this CD is apt; for many listeners the recorder’s sound is the aural equivalent of spun cotton candy, of the tastiest sort of confection. With the right performer and program, a recorder recital can be like a trip to one of those marvelous little pâtisseries that you might find on a sidestreet in Paris or Marseilles. The recorder’s heyday as a delectable solo instrument was the Baroque; Italian, German, and French composers wrote scads of wonderful concertos, sonatas, and ensemble pieces, some of which are well known, such as the three concertos that Vivaldi wrote for flautino, once erroneously thought to be the piccolo (transverse) flute, but now generally understood to be the sopranino recorder. But the few familiar Baroque pieces for recorder by Vivaldi, Telemann, Bach, and others are just a sampling; scholars know there is a mountain of forgotten works in libraries around the world awaiting rediscovery.
Enter Brazilian-born recorder player and scholar Inês d’Avena, who has done yeoman work in researching and performing the present program—with the exception of the Mancini, all world premiere recordings. Given the exquisite performances and the immensely satisfying program, I’m tempted to cut to the chase and say: Waste no time in ordering this CD. But there is so much more to tell, as this CD exemplifies the absolute best that the period instrument world has to offer. [...]
So why is Inês d’Avena’s CD so exemplary, and how does it fit into the current period instrument/early music scene? [...]
To me the most important feature of this or any other period-instrument performance worth its salt is the expression. It’s the kind of phrasing that pays attention to the strong and weak, the smaller motivic units that have their origins in dance. It’s the sort of rhetorical, almost vocal-like style that mimics human speech, giving the impression of a “dialogue” or “conversation” between performer and audience. It’s a style of music-making that is seemingly permeated with the utmost flexibility and spontaneity, although this in itself is an artful deception, as days and weeks of intense rehearsal, plus years of hard work, lie behind any such endeavor. These are the most important aspects of any good period-instrument performance, and if all the right ingredients are in place (they are here), the result can be magic. Did I mention that the sound is uncommonly realistic, and that the booklet essay on the musical riches of 18th-century Naples makes for a fascinating read? Highest recommendation."
4 May 2015, Beatrice Schwartner, MDR FIGARO (Mitteldeutscher Rundfunk)
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Die junge Brasilianerin Inês d'Avena hat Sonaten und Konzerte für Blockflöte eingespielt, gemeinsam mit dem von ihr eigens dafür gegründeten Ensemble La Cicala.
"Neapel ist die Hauptstadt der Musik", schrieb 1739 aus Italien der französische Philologe Charles de Brosses, "die einzige italienische Stadt, die wirklich eine Hauptstadt zu sein scheint". Ganz objektiv war Neapel das zu dieser Zeit tatsächlich – und zwar sogar die größte Stadt Europas. Und dazu ein Musikzentrum, in dem zuallererst natürlich die Oper florierte, aber auch gerade Instrumentalmusik, unter anderem für Blockflöte.
Obwohl die Blockflöte nun wirklich nicht das etablierteste Instrument war, war sie doch im 17. und 18. Jahrhundert bei privaten Anlässen beliebt, deshalb schrieben neapolitanische Komponisten Blockflötenmusik in Hülle und Fülle: Concerti, Sonaten und Sinfonien, die allerdings größtenteils nur als Handschriften erhalten sind.
Inês d'Avena, die Brasilianerin mit italienischen Wurzeln, hat mit Anfang 20 begonnen, dieses neapolitanische Blockflötenrepertoire zu sichten und zu spielen. Nach mittlerweile 10 Jahren ging es ihr deswegen leicht von der Hand, Lieblingsstücke für die CD "Dolce Napoli" auszusuchen.
Manche davon waren schon bekannt, andere sind Ersteinspielungen. Was sie eint, ist die Opulenz dieser Musik, barock noch die Werke Leonardo Leos, von Pietro Pulli und Francesco Mancini, galant schon und melodieorientiert Nicola Fiorenza und Domenico Sarro.
Nicht nur, dass Inês d'Avena für die Aufnahme der von ihr so geliebten neapolitanischen Blockflötenliteratur das Ensemble La Cicala gegründet hat, übrigens benannt nach den mediterranen Sing-Zikaden. Die Flötistin hat auch Kopien von historischen Panormo- und Castel-Instrumenten in Auftrag gegeben, mit denen sie nun die ganze Farbpalette der Stücke ausschöpft, die der Musik Charakter verleihen und mit denen Inês d'Avena unermüdlich auf der Suche nach dem perfekten Klang ist.
Was die Brasilianerin und ihr Ensemble La Cicala auf "Dolce Napoli" bieten, kann man virtuos nennen. Verve hat es in jedem Fall, dazu noch dieses präzise Zusammenspiel der sieben Musiker. Die Solistin glänzt, sie lebt förmlich diese Musik, experimentiert auch hier und da extremer mit der Dynamik. Das kann sie wagen, weil ihr die Instrumente die Freiheit dazu geben. Und doch legt Inês d'Avena dabei größten Wert auf den Ensembleton und das Miteinander, was hier wunderbar austariert wirkt."
May 2015, Dominy Clements, MusicWeb International
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Recorder player Inês d’Avena last popped up on MWI when we were given a copy of the very fine crowd-funded recording made by her Schifanoia Duo together with Isabel Favilla (see review). She now appears with musical backing from her ensemble La Cicala, which consists of seven musicians from a pool of players which are also included in the distinguished period orchestra Collegium Musicum.
Dolce Napoli is a very fine collection of concertos and sonatas which includes works which have only very recently been rediscovered. This is also a première outing for two copies of Italian Baroque recorders made by Fumitaka Saito in Amsterdam. The original pitches of these instruments is taken into consideration in the recording. Called a ‘pitch wave’ in the promotional text, the sonority of the instruments varies in tuning between A=425Hz, A=415Hz and A=405Hz. This is a fairly subtle effect, but those of us who remember dodgy record turntables may feel the sag in pitch between for instance the Sonata VII by Francesco Mancini and Filippo Rosa’s Sinfonia as a slipping belt rather than rediscovered sounds. The ear soon becomes accustomed to this as the music progresses, but having these sorts of things next to each other on recordings can take a little getting used to. All of these changes are clearly documented in the booklet, as are the provenance of the instruments copied, so there are no mysteries. The further one goes into the subject the more fascinating it becomes, with unique and now unplayable instruments being brought back to life, their subtle qualities now showcased for all to hear.
Superbly recorded, this production is a delight from start to finish. Inês d’Avena’s playing is spectacularly good, evidenced in part by feats such as the racy tonguing demanded by the final All[eg]ro of Filippo Rosa’s Sinfonia a Flauto Solo e Basso. Elegant and gorgeously musical phrasing is equally important of course, and there are marvellous little ornamental touches and expressively dissonant inflections teasing us with frisson beyond the typically diatonic writing of the period. If you like crisply rhythmic energy and soulful lines in your Italian Baroque then this is an excellent place to get your fix.
This programme is so finely integrated with the concept of using these newly built recorders that there is little point in picking out highlights. There is a consistent level of craftsmanship in the works performed, and unfamiliar names such as the opera composer Pietro Pullj and violinist Nicola Fiorenza jostle with composers who are marginally less obscure but probably only familiar to specialists in the period and the music of 18th century Naples. Works with harpsichord accompaniment contrast with the richness of ensemble which greets fine music from Francesco Mancini in his Sonata Decima Nona, and the ‘precious’ final Sonata Undecima by Domenico Natale Sarro (or Sarri). This deserves pointing out for its dramatic fast movements and lyrical expressiveness over harmonies that have just those few extra touches to make them outstanding. As music with which these musicians have lived and worked there is a sense of rounded expertise and joyful spontaneity in these performances which is genuinely infectious."
April/May 2015, René de Cocq, Luister magazine
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
* * * * [4 stars: playing & recording] "Het is een studie waard: de opvallend prominente rol van de blokfluit in het muzikale leven in Napels in de zeventiende en achttiende eeuw. De Braziliaanse [blok]fluitiste Inês d'Avena deed die studie, en richtte zelf een ensemble op om haar bevindingen klank te geven: La Cicala, geheel bestaande, net als zijzelf, uit musici die (een deel van) hun opleiding deden aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. d'Avena heelft inmiddels meer dan negentig concerti en sonate van hun stof ontdaan; op deze cd horen we er acht, geschreven door (deels voor ons nogal obscure) componisten als Nicola Fiorenza, Francesco Mancini, Filippo Rosa, Leonardo Leo, Pietro Pullj (die j hoort daar!) en Domenico Sarri. Het resultaat is een klein uurtje aan elegante en virtuoze blokfluitmuziek, 32 stukken en stukjes. Enige gelijkvormigheid ligt wel op de loer, maar d'Avena en haar mensen vinden daar enige remedie tegen foor af the wisselen tussen begeleiding met alleen klavecimbel en met ensemble (violen, altviool, en continuo). De Nederlandse historie die de musici delen komt ook tot uiting in de keuze als opnamelocatie voor de Lutherse Kerk in Delft (vanuit hun mondiale optiek min of meer om de hoek bij Den Haag)."
10 April 2015, Detlef Krenge, BR-Klassik (Bayerischer Rundfunk)
[Listen to the review, as well as some excerpts selected by the reviewer, by clicking on the audio icon on the CD cover.]
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Die neapolitanischen Komponisten überzeugen mit ihrer nie erlöschenden, farb- und variantenreichen melodischen Erfindungsgabe immer wieder aufs Neue. "Dolce Napoli" heißt diese Debut-CD von La Cicala ganz zurecht.
Die größte Stadt Italiens, die zweitgrößte in Europa: Neapel im 17. Jahrhundert. Im Zentrum der musikalischen Gunst stand - natürlich - die Oper. Das war aber nur die Spitze vom Eisberg dieser an Musik prallvollen Metropole. Unmengen an Stücken sind nur handschriftlich überliefert, ein wahrer Fundus für die Blockflötistin Inês d'Avena. Die Brasilianerin erforscht schon seit längerem die neapolitanische Blockflötenliteratur auf den Spuren ihrer süditalienischen Vorfahren. Um ihre Entdeckungen auch musikalisch umzusetzen, gründete sie eigens ein neues Ensemble, das sie, die Singzikaden des Mittelmeerraumes zitierend, "La Cicala" genannt hat.
Inês d'Avena scheint mit ihrer Blockflöte förmlich zu verschmelzen, die musikalischen Bögen und eine völlig natürlich wirkende Verzierungskunst hat sie ganz und gar verinnerlicht. Sie lebt förmlich den Ton der Nachbauten von den drei historischen Altblockflöten, die sie hier einsetzt - immer auf der Suche nach dem zum jeweiligen Stück perfekt passenden Klang.
Die Concerti und Sonaten haben größtenteils Opernkomponisten geschrieben: Neben den rein barock gehaltenen Werken von Francesco Mancini, Leonardo Leo und Pietro Pulli finden sich auch verhalten galante Einflüsse bei Domenico Sarro und Nicola Fiorenza. Die neapolitanischen Komponisten überzeugen mit ihrer nie erlöschenden, farb- und variantenreichen melodischen Erfindungsgabe immer wieder aufs Neue. "Dolce Napoli" heißt diese Debut-CD von La Cicala ganz zurecht.
Bestechend stellen sich die Musikerinnen und Musiker von La Cicala vor: zupackend, aber niemals forsch, präzise im Zusammenspiel, dynamisch und lustvoll, ohne übers Ziel hinauszuschießen. Inês d'Avera schafft dabei das Kunststück, als Solistin zu brillieren und dennoch mit ihrem Ensemble eine klanglich bestens ausbalancierte Einheit zu bilden. Ihre ganz persönlichen Lieblingsstücke hat sie für diese CD ausgewählt - und das kann man hier in jeder Minute spüren."
April 2015, Jan de Kruiff, www.musicalifeiten.nl
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Wat valt nog veel te ontdekken aan onbekend, maar mooi en interessant nicherepertoire! Eigenlijk alleen Leo geniet enige bekendheid dank zij zijn 6 celloconcerten en zijn vocale werken. Zelfs primeurs op cd zijn mogelijk, zoals hier in het geval van Rosa, Leonardo en Pullj.
Het uit blokfluitiste Inês d’Avena (die ook de leiding heeft), violisten Monica Waisman en Even Few, violist/altist Sara Decorso, cellist Rebecca Rosen, contrabassist Hen Goldsobel en klavecinist Claudio Barduco Ribeiro bestaande barokensemble La Cicala wijdt zich bijvoorbeeld geheel aan een programma met vroeg achttiende eeuwse Napolitaanse blokfluitmuziek waarin inderdaad de flauto dolce centraal staat.
Omdat afgezien van de happy few deskundigen niemand details over deze werken kent, is het goed dat in de toelichting veel wordt verklaard over de componisten, de herkomst der manuscripten, de gebruikte stemming (wisselend tussen A=405 en A=425Hz) en het gebruikte instrumentarium.
Even zorgvuldig en gedecideerd komt deze muziek tot klinken, maar daarenboven ook heel muzikantesk en bekoorlijk als ging het om charmante Napolitaanse liederen. Betere pleitbezorgers zijn er nauwelijks dus een groot compliment voor het initiatief en de realisatie is op zijn plaats. [...]"
13 March 2015, Tuula Simon, WDR3 (Westdeutscher Rundfunk Köln)
[Listen to the review, as well as some excerpts selected by the reviewer, by clicking on the audio icon under 'Beitrag hören'.]
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Woher kommt sie, diese fantastische Kombination von Gänsehaut und Wohligkeit, die einem manchmal beim Musikhören überkommt? Vielleicht davon, dass die Musiker selbst, ganz in ihrer Musik aufgehen, so wie die Blockflötistin Inês d‘Avena und ihr neu gegründetes Ensemble La Cicala auf ihrer debut CD.
Dass Ensemble sich auf eine einzige Epoche spezialisieren, ist nichts neues, das Cicala allerdings, treibt dieses Prinzip auf die Spitze. Sie widmen sich weitesgehend unbekanntem Barrockrepertoire, das aus einer einzelnen Stadt stammt: aus Neapel. Dementsprechend gut, wissen sie, was sie tun. Die Auswahl ist trotzdem erstaunlich gross. Über 90 Sonaten und Konzerte für Blockflöte hat Inês d‘Avena bei ihren Forschungen entdeckt und das, obwohl die Oper die beliebteste Gattung dieser Zeit war und die Blockflöte langsam aber sicher von der Traversflöte abgelöst wurde.
Für ihre erste CD mit dem neuen Ensemble hat Inês d‘Avena ihre Lieblingsstücke ausgewählt und das, merkt man ihrem Spiel auch an.
Die Blockflöte ist das natürliche Element von Inês d‘Avena. Völlig ungekünstelt wird ihr Atemfluss zu Klang. Diese Natürlichkeit ist das herausragende an ihrem Spiel. Sie artikuliert so geschmeidig, als sei die Blockflöte ihre Muttersprache. Das überträgt sich auch auf den Hörer, der diese Sprache mühelos versteht. Die Sehnsucht in Nicola Fiorenzas Sonate wird ganz ohne Worte deutlich.
Inês d‘Avena hat ein ausserordentliches Gespür für Balance und die Verteilung von Schwerpunkten. In den langsamen Sätzen schafft sie Spannungsbögen, die immer rund und ausgewogen sind.
Auf Ausgewohgenheit ist zum Glück auch bei der Produktion geachtet worden. Die Blockflöte steht klanglich im Vordergrund, ist aber nicht überstrieben verstärkt. Deutlich wird bei dieser Spielung auch, dass es sich nicht um ein Solospiel mit Begleitung handelt, sondern, dass Inês d‘Avena und La Cicala eine Einheit sind.
Inês d‘Avena spielt nicht nur mit grossartiger Klangkultur, sie hat auch eine erstklassige Zungen- und Fingertechnik. Hohes Tempo klingt bei ihr nicht nur mühelos, sondern auch gestochen scharf.
Wahrscheinlich kann Inês d‘Avena das auch im Schlaf. Die Musik auf dieser CD ist nicht nur gut gespielt, auch das Repertoire an sich, ist eine Entdeckung wert. Gut möglich, dass die ein oder andere Ersteinspielung darunter ist. Der Komponist Pietro Pulli z.B. dürfte den Wenigsten ein Begriff sein. Seine Sonate für Blockflöte und Basso Continuo mit ihrem schillerndem Melodiereichtum sollte umbedingt auf die Konzertbühne zurückfinden.
Es ist zu hoffen, dass Inês d‘Avena und La Cicala in Zukunft noch mehr neonapolitanischer Barockmusik dieser Güte veröffentlichen. Und wenn die Blockflötistin ihre Leidenschaft nicht nur in ihre Lieblingsstücke dieses speziellen Repaertoirs, sondern auch in andere Werke legt, darf man noch viel Grosses von ihr erwarten."
27 February 2015, Roel Sikkema, Nederlands Dagblad
[The article published by the Nederlands Dagblad may not be fully reproduced here, but it is available to subscribers. Apologies for the inconvenience.]
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
* * * * [4 stars] "Samen met het ensemble La Cicala […] maakte Inês d'Avena de cd Dolce Napoli. Haar spel klinkt fris en muzikaal, het doet denken aan Frans Brüggen. Het ensemble - en bij sommige sonates allen de klavecinist Claudio Barduco Ribeiro - begeleidt haar uitstekend."
14 February 2015, Eduardo Torrico, www.elartedelafuga.com
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Fundado en 2011, integrado por jóvenes intérpretes en su mayoría americanos (del norte y del sur) radicados en la localidad holandesa de La Haya y con vocación de centrarse en ese inagotable filón que es el barroco napolitano, La Cicala hace su debut discográfico con un programa dedicado a Fiorenza, Mancini, Leo, Sarri y dos ignotos compositores, Filippo Rosa (de cuya existencia no se conoce absolutamente nada) y Pietro Pullj o Pulli (autor operístico y virtuoso tañedor laudístico, que llegó a ser maestro de capilla de no se sabe muy bien de qué institución). Todas las obras seleccionadas están escritas para flauta dulce, instrumento del que es especialista la brasileña Inês d’Avena, quien ejerce de directora de La Cicala y cuya emisión es de una transparencia y de una limpieza impresionantes.
En las primeras décadas del siglo XVIII Nápoles era una de las principales capitales de la música, si no la más importante de todas. En ese periodo la flauta tuvo allí un inusitado auge, llegando a disputar incluso la hegemonía a la ópera. No es de extrañar, por tanto, que muchos de los músicos napolitanos de origen o radicados en la ciudad partenopea simultanearan la labor para la escena con la composición de conciertos, sonatas y sinfonías para flauta dulce. Paradójicamente, a día de hoy sigue siendo un repertorio escasamente abordado.
Para este programa, La Cicala emplea la afinación específica [...] (405, 415 ó 425 Hz), lo cual dota a la grabación de un notable rigor musicológico. Pero más allá de ese rigor, si por algo destacan d’Avena y sus compañeros es por una interpretación enérgica e inspirada, que seguramente debe tomarse como presagio de que el grupo está llamado a ser una ineludible referencia dentro de la música antigua a no mucho tardar."
February 2015, Gerard Scheltens, Klassieke Zaken (also on Klassieke Zaken magazine nr 2 2015: http://issuu.com/webredacteur/docs/kz_magazine_nr_2_2015)
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Een feest: Muziek uit het Napels van de eerste helft van de achttiende eeuw, destijds een belangrijk centrum dat veel musici naar zich toetrok. Het zijn niet de allerberoemdste Italiaanse barokcomponisten van wie hier werk te horen is. Ik moet bekennen dat ik niet alle namen kende. Des te beter beviel me deze aangename kennismaking in 32 tracks met zes vakkundige toonvinders die allemaal hun hoofdbezigheid hadden in de opera. Blijkbaar beleefden ze ook veel plezier aan de flauto dolce. Alleen al Francesco Mancini schreef 24 werken voor dit instrument en ook Filippo Rosa liet zich niet onbetuigd. Van hem of van Pietro Pullj weet men verder helemaal niets. Dat is jammer, maar gelukkig hebben we de muziek nog. Alle zes componeerden naar de eisen van de tijd in een galante barokstijl en het resultaat klinkt heel melodieus en virtuoos. Napels moet een aantal voortreffelijke blokfluitisten binnen zijn muren gehad hebben. Net zo briljant als Inês d’Avena, die als soliste en als dirigente van het zevenkoppige barokensemble La Cicala deze mooie cd tot een feest maakt. De programmering is slim, want het begin (Concerto van Nicola Fiorenza) en het einde (Sonata Undecima van Domenico Sarri) maakten de meeste indruk op mij."
January 2015, Bertrand Abraham, www.clicmusique.com
'Dolce Napoli: sonate & concerti per flauto' (Passacaille, PAS 1007, 2014)
"Ce CD montre avec éclat le bien-fondé de l'excellente réputation dont jouissent aux Pays-Bas la flûtiste à bec Inês d'Avena et son ensemble La Cicala créé en 2011. Il convient de louer, en premier lieu l'intelligence du livret, rédigé, à la première personne, par Inès d'Avena: outre les informations données sur les compositeurs napolitains représentés ici et souvent peu connus, l'interprète justifie de façon émouvante le choix des instruments aux diapasons divers qui a présidé à la “sélection” de son florilège. Les amoureux de musique ancienne seront sans nul doute ravis à la fois par l'originalité du répertoire - certaines de ces pièces écrites entre 1724 et 1759 n’avaient jamais été enregistrées - et la qualité de l’interprétation. Les œuvres, très concises (une seule dépasse légèrement les 8 minutes), sont fort attachantes, tant par leur richesse mélodique (Fiorini notamment), que par leur suavité mais aussi leur fougue (Sarri et Rosa), leur science contrapuntique (Mancini dans sa sonate décima nona par exemple), leur écriture souvent très vocale dans les mouvements lents. Pas de surcharge, une ornementation toujours subtile et délicate dans cette musique qui conserve toujours une sorte de solide sobriété même dans ses éclats et son brio. L'interprétation frappe par sa clarté, l'équilibre entre les différents pupitres. La flûte solo s'affirme avec une évidente autorité, une franchise naturelle mais aussi une grande délicatesse d'élocution."